قم یکی از کلان‌شهرهای پرجمعیت و مهاجرپذیر کشور است، سازمان آتش‌نشانی شهرداری قم مهم‌ترین رویکرد کنونی این سازمان را پیشگیری می‌داند، مدیران این شهر معتقد هستند با وجود هزینه‌های سرسام‌آور مأموریت‌های آتش نشانی، به هر میزان که حوادث کمتر شود، در هزینه‌های ایمنی شهر صرفه‌جویی شده است.
این مهم نیازمند هم‌افزایی میان دستگاه‌های مختلف است، گاهی نیاز هست یک دستگاه بالادستی به عنوان متولی رصد و پایش ایمنی وارد میدان شود و برای تمام دستگاه‌های تکالیف معینی مشخص کند.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ما با علی زندیه، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قم به منظور بررسی آخرین پروژه‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان است.
مهم‌ترین سیاست‌ها و رویکردهای سازمان آتش‌نشانی در حال حاضر کدام است؟
زندیه: رویکرد سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی در سراسر دنیا به سمت پیشگیری است چراکه هر چه در زمینهٔ آموزش و پیشگیری قوی‌تر عمل شود، از جان و سرمایه مردم حراست بهتری صورت می‌گیرد.
از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری ارتقای سطح آگاهی مردم و افزایش آموزش نکات ایمنی و برگزاری مانورها است. مردم باید با انواع حادثه و نوع برخورد با آن‌ها آشنا شوند. چنانچه مردم در زمان بروز حادثه یا حریق نحوه برخورد با آن را بدانند، کمترین میزان خسارت را خواهند داشت که این امر موجب می‌شود، مردم استقبال بیشتری کنند و میزان حریق و حادثه کاهش یابد.
از طرفی هر چه تعداد اعزام به مأموریت‌ها کاهش یابد، استهلاک خودروها و نفرات نیز کاهش پیدا می‌کند و این امر موجب سرمایه‌گذاری می‌شود. این رویکرد علاوه بر اینکه تبعات مالی ازجمله استهلاک خودرو، نیرو و خرید تجهیزات را کاهش می‌دهد به لحاظ روانی نیز انرژی عوامل را ذخیره می‌کند.نیروهای آتش‌نشانی هر چه حادثه‌ها و حریق‌ها کمتر شود، آرامش فکری و روانی بیشتری دارند زیرا مردم در امنیت بیشتری هستند.
اغلب تجهیزات آتش‌نشانی امروزه در کشورهای خاصی تولید می‌شوند و خرید آن‌ها برای شهرداری هزینه‌های بسیار سنگین دارد. برای مثال نردبان‌های آتش‌نشانی متری دو میلیارد و نیم قیمت دارد بنابراین هزینه‌های بالایی هستند که موجب می‌شود رویکرد آموزش و پیشگیرانه، اولویت سازمان باشد.
 کدام رویکرد پیشگیرانه برای ارتقای ایمنی شهری در حال حاضر اولویت دارد؟
زندیه: یکی از موضوعات پیشگیرانه، افزایش ایمنی ساختمان‌هاست، زیرا ساختمان‌ها هر چه به لحاظ وسعت و ارتفاع گسترش پیدا کنند، تعداد نفرات داخل آن‌ها افزایش می‌یابد بنابراین باید ساختمان‌ها خود ایمن باشند و چنانچه ساختمانی به بیش از ۲۰ طبقه برسد، تجهیزات و نردبان آتش‌نشانی نیز جوابگو نیستند.
یکی از موضوعات مهمی که در کشور ما هنوز فرهنگ نشده است، وجود مسئول ایمنی در ساختمان‌ها است، امیدواریم بتوانیم در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم که این مسئول گروه خود را داشته باشد و تجهیزات ایمنی را نیز در ساختمان حفظ کند.

 

در زمینهٔ جلوگیری از بروز حوادث در اماکن پرخطر چه اقداماتی موردنیاز است؟
زندیه: امروزه اماکن و مراکز پرخطری در سطح شهر وجود دارد که می‌تواند در هنگام حادثه فاجعه آفرین شود. وجود مراکز تجاری با قدمت بالا در هسته مرکزی شهر ازجمله بازار شهر قم موضوع مهمی است که در ارتباط با آن مکاتبات بسیاری انجام شده است.
ارزیابی‌های فنی و اطلاع دهی به مالکان در این زمینه صورت گرفته اما چنان‌که بایدوشاید اقدامی انجام نگرفته است. سازمان آتش‌نشانی در زمینهٔ وجود یا عدم وجود سیستم‌های اعلام و اطفای حریق و دیگر نواقص مرتبط با مسئله حریق هشدارهای لازم را اعلام کرده است و در زمینهٔ استحکام ساختمان نیز نظام‌مهندسی صلاحیت بررسی و اخطار دارد.
متولی مستقیم رفع نواقص ایمنی ساختمان‌های عمومی چه کسانی هستند؟
زندیه: متولی رفع نواقص و ایجاد ایمنی در ساختمان‌ها مالکان هستند اما لازم است مساعدت‌هایی در اختیار مالکان قرار گیرد تا بتوانند بسیاری از مشکلات ایمنی موجود را مرتفع می‌سازد. در این زمینه یک متولی فرادستی که بتواند عملکرد هر مجموعه را رصد کند، باید وارد میدان شود.
نیروهای آتش‌نشانی ۲۴ ساعته در بحث‌های امدادی، آموزشی و پیشگیری در خدمت مردم بوده و آماده هرگونه کمک‌آموزشی و مشورتی در حوزه ایمنی هستند. هر درخواستی که در زمینهٔ آموزش از شهروندان داشته باشیم، استقبال می‌شود و به‌صورت تخصصی نیز آموزش آتش‌نشان داوطلب در شهر قم آغازشده است.
در حوزه ساخت‌وسازهای جدید چه اقداماتی برای کاهش خطر و پیشگیری از بروز حادثه رخ‌داده است؟
زندیه: سازمان آتش‌نشانی از سال ۹۲ بحث نظارت بر ساختمان‌ها را آغاز کرد و ساختمان‌های مسکونی چهار طبقه به بالا و ساختمان‌های غیرمسکونی زمانی که طراحی آن‌ها در نظام‌مهندسی انجام می‌شود، برای صدور پروانه به شهرداری می‌آیند و یکی از سازمان‌هایی که در این مرحله دخیل است، سازمان آتش‌نشانی است که نظارت بر نقشه‌ها از دیدگاه ایمنی را بر عهده دارد.
در این مرحله دستورالعمل‌ها و شرح وظایفی که یک ساختمان باید داشته باشد را ابلاغ می‌کنیم و چنانچه تداخل و یا مشکلی وجود داشته باشد، پرونده ملک تأیید و ساختمان طبق این شرایط احداث می‌شود.
در پایان کار ساخت، تمام ساختمان‌هایی که از شهرداری پایان کار می‌گیرند، قبل از آن به آتش‌نشانی ارجاع داده می‌شوند. آتش‌نشانی تمام ساختمان‌ها را با تجهیزاتی که در آن نصب است یا باید نصب می‌شد، آزمایش می‌کند و به مالکین تحویل می‌دهد.

 

آیا تمام ساختمان‌های شهر تجهیزات آتش‌نشانی دارند؟
زندیه: همه ساختمان‌های قم تجهیزات آتش‌نشانی ندارند زیرا برخی از آن‌ها قدیمی هستند و قبل از اینکه سازمان آتش‌نشانی ورود کند، در حوزه نظارت از شهرداری پایان کار گرفته‌اند و در هیچ موردی مراجعه به شهرداری نداشته‌اند.
از طرفی نگهداری تجهیزات آتش‌نشانی در ساختمان‌ها امری قابل‌توجه است زیرا زمانی که پایان کار تحویل داده می‌شود، قدرت نظارت وجود ندارد تا ببینیم تجهیزات نگهداری می‌شود یا خیر. در مقررات ملی ساختمان مبحث ۲۲ با عنوان نگهداری تأسیسات ساختمان طرح‌شده که هنوز ابلاغ نشده است. اگر این مبحث ابلاغ شود قوانین لازم برای نظارت در هنگام بهره برداری نیز وجود خواهد داشت. در حال حاضر در این رابطه بیشتر با فرهنگ‌سازی می‌توانیم موفقیت‌هایی کسب کنیم.
آیا آموزش‌های آتش‌نشانی نسبت به جمعیت شهر قم فراگیر است؟
زندیه: آموزش‌های سازمان آتش‌نشانی به درون سازمان و برون‌سازمانی تقسیم می‌شود که آموزش‌های درون‌سازمانی برای نیروهای آتش‌نشانی است. طی سال جاری ۲۱ دوره تخصصی برای نیروهای سازمان برگزار و نخستین آموزش‌های تخصصی در سایت تهران که بهترین سایت در خاورمیانه است، اجرایی شد.
مانورهای آموزشی و عملیاتی طی سال جاری برای نیروهای آتش‌نشانی برگزار می‌شود و تاکنون ۱۰ مانور به‌صورت مشترک با ارگان‌های دیگر برگزارشده است.
در زمینهٔ آموزش‌های برون‌سازمانی طی سال جاری از آتش‌نشانان داوطلب بهره‌مند شدیم و از ابتدای سال تاکنون ۱۰۰ آتش‌نشان داوطلب را آموزش داده‌ایم و به سال‌های گذشته اضافه شدند. آموزش آتش‌نشانی به‌تمامی مدارس از پاییز سال گذشته آغاز شد و ۴۰۰ هزار دانش‌آموز در سطح شهر از آموزش‌های لازم بهره‌مند شدند.
آموزش نیروهای مراکز درمانی که ملزم به داشتن گواهینامه آموزشی هستند به‌صورت مستمر انجام می‌گیرد. از طرفی دوره آموزشی کامل برای تمام پرسنل شهرداری به همراه نیروهای ساعتی و خدماتی برگزار شد.
سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قم به مجتمع‌های مسکونی و آپارتمان‌هایی که از این سازمان درخواست کرده بودند، آموزش‌های لازم را ارائه داده و همچنان آمادگی استمرار این کار را دارد.

 آیا تعداد مأموریت‌های سازمان آتش‌نشانی در شهر قم استاندارد است؟ زمان رسیدن نیروهای آتش‌نشانی به صحنه حادثه چقدر است؟
زندیه: استانداردی در زمینهٔ تعداد مأموریت آتش‌نشانی وجود ندارد، اما در زمان رسیدن به حریق استانداردی مطرح می‌شود؛ زمانی که در استانداردهای دنیا در نظر گرفته‌شده، چهار دقیقه است که سازمان آتش‌نشانی در قم به‌طور میانگین در طول سه دقیقه و نیم به محل حادثه می‌رسد.
در چه حوزه‌هایی شاهد بیشترین حوادث و مأموریت‌های سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی هستیم؟
زندیه: بیشترین حادثه حریق در اصناف است که حجم زیادی از مأموریت‌های آتش‌نشانی را به خود اختصاص داده است. به لحاظ حادثه نیز آسانسور و بعدازآن تصادفات بیشترین فراوانی حادثه را دارد. برای کاهش حوادث اصناف نیازمند همکاری بیشتری سازمان مرتبط و بازدید ایمنی از واحدهای تجاری و کارگاهی در سطح شهر داریم.
در زمینه حوادث مربوط به آسانسور که در شهر قم فراوانی بالایی دارد، سرویس و نگهداری آسانسور از اهمیت بسیاری برخوردار است تا مانع از بروز مشکل شود، همچنین قطعی و نوسان برق نیز بسیار اهمیت دارد. همان‌طور که تجهیزات آتش‌نشانی نیاز به سرویس شدن دارند،، برای سرویس و تعمیر آسانسور نیز زمان‌بندی لازم انجام گیرد.

 

به تازگی الحاقات اراضی به شهر قم سرعت گرفته است. برای تأمین ایمنی در مناطقی که ساخت‌وساز جدید در آن‌ها اتفاق افتاده چه اقداماتی صورت می‌پذیرد؟
زندیه: یکی از اراضی که سال گذشته به شهر قم الحاق شد، اراضی ۵۶۰ هکتاری پردیسان است که برای آن سه ایستگاه آتش‌نشانی جانمایی شده است. برای طرح شهید سلیمانی نیز پیش بینی ایجاد ایستگاه انجام شده است.
یکی از موضوعات مهم در این زمینه خدمت رسانی به شهرها و شهرک‌های اطراف است که با چالش‌هایی در این زمینه مواجه هستیم. ازآنجایی‌که سازمان‌های آتش‌نشانی به‌صورت شهری عمل می‌کنند، شهرهای اطراف نیز موظف‌اند که ایستگاه‌های خود را تأمین کنند و آتش‌نشانی قم نیز در صورت نیاز به‌عنوان نیروی پشتیبان حضور خواهد یافت.
ایمنا: در حوزه نیروی انسانی چه چالش‌هایی در سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قم وجود دارد؟
زندیه: سازمان آتش‌نشانی ۵۰۰ نیرو دارد که تمامی نیروها عملیاتی محسوب می‌شوند. این نیروها ازلحاظ جسمی و روحی بسیار توانمند هستند و انگیزه‌های خوبی دارند که لازم است آن‌ها را افزایش دهیم. برای عملکرد بهتر این نیروها لازم است تجهیزاتی که نیاز است برای همکاران آتش‌نشانی تأمین شود موردتوجه قرار گیرد و همچنین حقوق و مزایا چنانچه افزایش باید، انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند.