محدوده شرقی حرم مطهر به دلیل قرار گرفتن در نقطه مرکزی چند محور مهم شهری و کریدور بصری وسیع، محدوده‌ای مهم از نظر هویتی و شهری محسوب می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فوری حرم مطهر حضرت معصومه(س) به‌عنوان نگین درخشان شهر قم، از سمت شرقی خود با محورهایی مانند بلوار عمار یاسر و بلوار پیامبر اعظم (ص) اتصال داشته و به‌زودی با افتتاح فاز ۵ عمار یاسر از سمت جنوبی شهر قم نیز ارتباط ترافیکی و منظری پیدا می‌کند.
محدوده شرقی حرم مطهر به دلیل قرار گرفتن در نقطه مرکزی چند محور مهم شهری و به دلیل کریدور بصری بسیار وسیع، در معرض دید بسیاری از زائران و مجاوران کریمه اهل‌بیت (س) است، درحالی‌که سال‌ها آشفتگی بصری و نبود انضباط شهری در این محدوده، فضای قدسی حرم مطهر را تحت شعاع قرار داده است. در گذشته وجود دست‌فروشان و بقایای خانه‌های خراب شده، تصویر بسیار بدی به این محدوده داده بود. در سال‌های اخیر اما بسط شرقی حرم مطهر وضعیت بصری بهتری پیدا کرد اما هنوز هم تملک دندانه‌ای و استفاده پارکینگی از این محدوده مهم شهر قم، موجب آسیب به کیفیت بصری اطراف حرم مطهر شده بود.
قدمت پروژه بسط شرقی حرم مطهر اما به دهه ۷۰ و سال‌های طراحی بلوار پیامبر اعظم(ص) برمی‌گردد. سال ۱۳۷۴ شرکت صبوران به نمایندگی از شهرداری تهران فرایند تملک را آغاز و ۷۰ درصد این فضا را تملک و تخریب کرد.
پس از آن این محدوده بدون تعیین تکلیف رها شد و به دلیل بالا بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت جدی به آن پرداخته نشد. در سال ۹۶ این پروژه به دلیل وجود تملکات سنگین بازطراحی شد تا در نهایت در دو سال گذشته طرح جدید با مساحت کمتر در کمیسیون ماده پنج استان قم تصویب شد.
تاکنون چندین طرح شهرسازی برای این محدوده توسط مشاوران تهیه شده اما سنگینی تملکات و فرایند اجرا موجب شده تا هیچ‌یک از این طرح‌ها به‌سادگی مورد پذیرش قرار نگیرد. از طرفی الزامات ترافیکی، خدمات به زائر، هویتی و اقتصادی در این پروژه نامحدود است به‌گونه‌ای که تصمیم‌گیری برای کاربری‌های آن تصمیم ساده‌ای نباشد.
ورود سرمایه بخش خصوصی به پروژه بسط شرقی
در نهایت سال گذشته بود که قرارداد پروژه بسط شرقی حرم مطهر با سرمایه‌گذار بخش خصوصی و بر اساس محدود ۲.۳ هکتاری امضا شد. مقدمات اجرا مدتی طول کشید و اکنون پروژه در دست اقدام قرار دارد و بخشی از خاک‌برداری آن اجرایی شده است.
در همین راستا جلسه‌ای در دفتر آستان مقدس حضرت معصومه با حضور تولیت، استاندار، شهردار و دیگر مسئولان شهری و استانی برای بررسی چالش‌ها و مشکلات این طرح برگزار شد.
رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری قم در این جلسه به تشریح وضعیت پروژه پرداخت و با بیان اینکه این پروژه سال ۹۶ با اخذ مجوز از کمیسیون ماده ۵ استان در مساحت ۴۳ هزار مترمربع در مسیر اجرایی قرار گرفت، اظهار کرد: با توجه به مشکلات تملک و وجود چند خانه میراث فرهنگی بازنگری در مورد توجه قرار گرفت.
علی رمضانی با تأکید بر اینکه پس از بازنگری مساحت اجرایی به ۲۴ هزار و ۵۰۰ مترمربع کاهش پیدا کرد، افزود: کاربری‌های مختلف همچون پارکینگ، پایانه، بسط و فضای باز شهری در پروژه پیش‌بینی‌شده است.
وی به سرمایه‌گذاری چهار هزار میلیارد تومانی برای اجرای این پروژه اشاره کرد و گفت: هزار و ۶۰۰ پارکینگ در سه‌طبقه منفی و نقطه تبادل سفر برای این محدوده پیش‌بینی‌شده است. همچنین ۲۱ هزار متر از این عرصه به فضای باز شهری و ۱۵ هزار متر نیز کاربری تجاری، خدماتی، فرهنگی و سوغات ایجاد خواهد شد.
لزوم ترجیح رویکرد خدماتی بر رویکرد اقتصادی
مسئله توجه به معماری ایرانی اسلامی در اجرای این طرح با توجه به نزدیکی به حرم مطهر موضوعی است که مورد تأکید همگان قرار گرفته است.
آیت‌الله سیدمحمد سعیدی، تولیت آستان مقدس حضرت معصومه (س) در این جلسه با اشاره به اینکه باید نظرات ذی‌نفعان در اجرای پروژه‌های اطراف حرم مطهر در نظر گرفته شود، ابراز کرد: سرمایه‌گذار پروژه نباید درگیر برخی مسائل بین دستگاهی و صرفاً نگاه اقتصادی به پروژه داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه نباید در تکمیل پروژه بسط شرقی نگاه صرفاً اقتصادی وجود داشته باشد افزود: بسط شرقی با رویکرد خدمات به زائر تکمیل شده و در مراحل اجرای آن مشکلات زائران و مجاوران در نظر گرفته شود.
سیدمحمد آقامیری در جلسه بررسی آخرین وضعیت پروژه ضلع شرقی حرم مطهر حضرت معصومه (س) که در سالن جلسات آستان مقدس کریمه اهل‌بیت (ع) برگزار شد، با اشاره به اهمیت توجه به حریم فرهنگی و مذهبی بارگاه حضرت معصومه (س) اظهار کرد: باید برنامه جامعی برای اطراف حرم مطهر تدوین شود.
وی با بیان اینکه در طراحی پروژه‌های پیرامونی حرم مطهر و هسته مرکزی شهر اولویت‌های مردمی مورد توجه باشد، ابراز کرد: پروژه‌های عمرانی باید پیوست فرهنگی داشته باشد که بتوان به همه زوایای پروژه‌ها دقت شود.
طرح جامع اطراف حرم مطهر تدوین شود
استاندار قم با تأکید بر لزوم بازنگری در برخی گیت‌های ورودی به حرم مطهر ادامه داد: می‌توان با بازنگری، دسترسی راحت‌تر و بهتری برای زائران ایجاد کرد.
وی بر ضرورت توجه به اشتغال برخی مشاغل در پیرامون حرم مطهر بر اساس شأن و جایگاه این بارگاه قدسی تأکید کرد و گفت: تصمیم‌گیری‌ها برای اجرای برنامه‌ها باید با سرعت انجام شود چراکه عدم توجه به زمان در بسیاری از پروژه سبب خسران و از رونق افتادن پروژه می‌شود.
کاهش اجباری محدوده پروژه و وجود فضاهای بلاتکلیف
شهردار قم در این جلسه به کاهش اجباری محدوده اجرای طرح اشاره و خواستار حل معضلات تملکی در مسیر اجرای کامل‌تر پروژه بسط شرقی حرم مطهر شد.
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد دلایل کاهش مساحت اجرایی پروژه را مورد توجه قرار داد و افزود :۱۶ خانه مخروبه در مساحت ۴.۳ هکتاری بسط شرقی حرم مطهر وجود دارد که بسیار خطرآفرین است و معضلات تملکی درباره همین ۱۶ ملک موجب کاهش دو هکتاری محدوده اجرای پروژه بسط شرقی حرم مطهر شده است.
وی با اشاره به اینکه باید این املاک تعیین تکلیف شود، گفت: وجود فضاهای بلاتکلیف در مجاورت حرم مطهر امر بسیار نامطلوبی است که برای جبران آن باید مسئولان امر وارد میدان شوند.
دغدغه توجه به معماری ایرانی اسلامی
ابراهیم معتمدی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری قم نیز در این جلسه به تشریح اجزای بسط شرقی حرم مطهر پرداخت و گفت: در طراحی این محدوده به الزامات معماری ایرانی اسلامی توجه شده است.
هادی محمود نژاد، معاون اجرایی آستان مقدس حضرت معصومه (س) نیز با تأکید بر اهمیت توجه به معماری ایرانی اسلامی در بسط شرقی حرم مطهر عنوان کرد: این پروژه قرار است تا سال‌ها مقابل دید مردم و زائران قرار بگیرد ازاین‌رو نحوه طراحی و اجرای آن بسیار مهم است.
وی اهمیت توجه به کاربری‌ها در این پروژه را مورد توجه قرار داد و افزود: این کاربری‌ها باید در راستای خدمات زائر و فرهنگ زیارت باشد.
مسئله اقتصاد شهری و تأمین منابع مالی در اجرای پروژه‌های بزرگ یکی از مهم‌ترین مسائل مدیریت شهری است. موضوعی که موجب شده گاهی هویت شهری تحت شعاع روش‌های تأمین مالی قرار گیرد. این موضوع وقتی درباره پروژه‌های اطراف بقاع متبرکه مطرح می‌شود، اهمیت دوچندانی دارد.
بااین‌حال وضعیت شرایط اقتصادی کشور و طولانی شدن پروژه‌هایی که معطل تأمین اعتبار دولتی یا استانی می‌مانند، موجب شده استفاده از سرمایه‌گذار در این‌گونه پروژه‌ها غیرقابل‌اجتناب باشد. از طرفی بخش خصوصی در تأمین مالی چهار هزار میلیارد تومانی برای یک پروژه به دنبال انتفاع اقتصادی است. همین موضوع موجب شده حفظ حقوق بخش خصوصی در کنار حفظ الزامات هویت شهری از دغدغه‌های کارشناسان و مسئولان در اجرای پروژه بسط شرقی حرم مطهر باشد.

انتهای خبر/