این طرح از مهر سال گذشته آغاز شده و هدف آن بهبود و ارتقای امنیت اطراف حرم مطهر با تملک مغازه‌های داخل محدوده امنیتی است.
یکی از اصلی‌ترین مسائلی که در پروژه‌های توسعه شهری از قبیل تملک مغازه‌ها و املاک تجاری باید به آن توجه شود، جلب رضایت مالکان است، اگرچه ماده ۸ قانون اجازه تملک اجباری را به طرح‌های عمرانی و نظامی می‌دهد، اما به دلیل حساسیت‌های موجود و تأثیر مستقیم این طرح بر زندگی اقتصادی مالکان، رویکردی مبتنی بر تفاهم و همکاری اهمیت ویژه‌ای دارد.
در پروژه تملک مغازه‌های موجود در محدوده امنیتی، تاکنون ۱۵ مغازه برای تملک تشکیل پرونده داده‌اند، همچنین برای ۱۰ مغازه دیگر مراحل کارشناسی و ارزیابی در حال انجام است و هدف از تملک این مغازه‌ها ایجاد فضایی امن و متناسب با بافت مذهبی اطراف حرم است، با این وجود مسئله اصلی این است که چنین پروژه‌هایی باید با حفظ احترام و حقوق مالکان صورت گیرد تا به جای ایجاد نارضایتی، موجب مشارکت و همکاری آن‌ها شود.
ضرورت جلب رضایت مالکان در اجرای پروژه‌های توسعه شهری
علیرضا خاکی، مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم حضرت معصومه (س) در جلسه اخیر به بررسی ابعاد مختلف این پروژه و تلاش‌های انجام شده برای جلب رضایت مالکان پرداخته است و تاکید می‌کند: در این پروژه، جلب رضایت مالکان اولویت اصلی سازمان است و سازمان بهسازی و زیباسازی قم تمام تلاش خود را می‌کند تا تملک‌ها به شکلی عادلانه و با توافق انجام شود.
وی تصریح می‌کند: شهرداری قم و سازمان زیباسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر تنها به‌عنوان کارگزار این پروژه عمل می‌کنند و پرداخت غرامت به مالکان و صاحبان مغازه‌ها از سوی دولت و از طریق شرکت بازآفرینی شهری ایران و اداره کل راه و شهرسازی استان تأمین شده است.
به منظور ایجاد رضایت و هماهنگی با مالکان، جلسات متعددی با حضور نمایندگان کسبه، دادستانی، وکلا، نمایندگان اداره راه و شهرسازی و نمایندگان آستانه برگزار شده است و هدف از جلسات این است که کسبه و مالکان به شکل مستقیم و بی‌واسطه در جریان روند تملک قرار گیرند، مشکلات و نگرانی‌های آن‌ها شنیده شود و در نهایت، توافقات و تفاهم‌هایی صورت گیرد که حقوق همه طرفین به شکل منصفانه رعایت شود.
چالش‌های مالی و تأثیر آن بر روند تملک
یکی از مسائل جدی که خاکی در جلسه مطرح کرد، کمبود منابع نقدی برای تسریع روند تملکات است؛ مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم حضرت معصومه (س) عنوان می‌کند: به علت محقق شدن وعده‌های مسئولان قبلی و کمبود منابع نقدی، روند تملک با کندی پیش می‌رود و این مسئله نیز به نوبه خود بر جلب رضایت کسبه تأثیرگذار بوده است.
در چنین شرایطی، سازمان زیباسازی تلاش می‌کند که با سایر دستگاه‌های مسئول همکاری نزدیکی داشته باشد و در صورت امکان با پرداخت‌های به موقع غرامت، روند تملکات را بدون ایجاد تأخیر و تنش به پیش برد.
خاکی خاطرنشان می‌کند: با همکاری دستگاه‌های مسئول و تأمین بودجه لازم، تملک مغازه‌های داخل گیت امنیتی حرم مطهر با سرعت بیشتری انجام می‌شود تا کسبه نیز از این روند رضایت داشته باشند.
عدالت در قیمت‌گذاری و پرداخت غرامت
یکی از دغدغه‌های مهم مالکان مغازه‌ها، قیمت‌گذاری منصفانه و عادلانه برای تملک است؛ علیرضا خاکی در اینباره اظهار می‌کند: سازمان تلاش کرده است تا قیمت‌گذاری‌ها به نحوی باشد که عدالت رعایت شود و مالکان به این احساس برسند که حقوقشان به طور کامل در نظر گرفته شده است و به این لحاظ با توجه به درخواست مالکان نسبت به بازنگری قیمت‌گذاری اولیه توسط هیئت کارشناسی سه‌نفره اقدام شد.
قیمت‌گذاری عادلانه یکی از عوامل کلیدی در جلب رضایت مالکان است و سازمان بهسازی و زیباسازی قم تلاش دارد تا با رعایت این اصل، موجبات همکاری و حمایت آن‌ها را فراهم کند؛ این امر به ویژه در شرایطی که اقتصاد کشور تحت فشارهای مختلفی قرار دارد و بسیاری از کسبه با چالش‌های مالی مواجه هستند، اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند.
آینده پروژه و تغییرات در فضای شهری
مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم حضرت معصومه (س) می‌گوید: این پروژه می‌تواند در بهبود فضای شهری اطراف حرم حضرت معصومه (س) و به ویژه تکمیل طرح توسعه شرقی و صحن فاطمیه تأثیرات قابل توجهی داشته باشد.
خاکی اضافه می‌کند: در فاز نخست این پروژه، ۳۸ مغازه متصل به صحن اتابکی تملک می‌شود و سازمان امیدوار است که در آینده‌ای نزدیک، شاهد تغییرات مثبتی در اطراف حرم مطهر باشد؛ بهبود فضای شهری و افزایش امنیت اطراف حرم نه تنها می‌تواند تجربه زائران را بهبود ببخشد بلکه از نظر اقتصادی نیز منافع بسیاری برای شهر قم و کسبه منطقه به همراه دارد.
اهمیت همکاری و تفاهم در پروژه‌های شهری
می‌توان گفت که پروژه تملک مغازه‌های گیت امنیتی حرم حضرت معصومه (س) نمونه‌ای از چگونگی مواجهه با چالش‌های تملک اجباری و اجرای طرح‌های شهری بزرگ است و سازمان زیباسازی و شهرداری قم با درک اهمیت جلب رضایت کسبه و مالکان تلاش دارد تا این پروژه را با رعایت عدالت و توافق به پیش ببرد.
تلاش برای برقراری جلسات هم‌اندیشی با نمایندگان مختلف و در نظر گرفتن حقوق مالکان نشان‌دهنده تعهد سازمان به اجرای موفقیت‌آمیز پروژه با کمترین تنش ممکن است و چنین رویکردی می‌تواند به عنوان الگوی موفقی برای سایر پروژه‌های شهری و تملکات اجباری نیز مطرح شود و این مهم نیازمند هماهنگی و همکاری همه دستگاه‌های دست‌اندرکار و مدیریت ارشد استان است.